علت بوی آمونیاک در ادرار


چرا ادرار بوی آمونیاک می‌دهد؟

به قلم:  

ترجمه: مینا اخوان، کارشناس مدیریت پژوهشی سازمان نظام پزشکی

نظارت و راهنمایی: دکتر حسن رودگری

 

 

ادرار به طور معمول بوی تندی ندارد، با این حال گاهی اوقات می توان بوی آمونیاک را از آن استشمام کرد. علت بوی آمونیاک ادرار وجود مقادیر زیادی از مواد زائد در ادرار است اما گاهی اوقات خوردن برخی از انواع مواد غذایی، کم نوشیدن آب و عفونت نیز می تواند به این بو منجر شود. ادرار در حقیقت دفع زباله های مایع بدن است که توسط کلیه ها ساخته شده و سموم خون را از بدن دفع می کند. ادرار شامل آب ،نمک، اوره و اسید اوریک است . بیشتر اوره به صورت عرق از بدن خارج می شود در حالی که اسید اوریک ناشی از متابولیسم ادرار است.

وجود تغییرات در رنگ و بوی ادرار افراد هشداریست که منجر می شود آنها برای حفظ سلامت خود رژیم غذاییشان را تغییر داده و شیوه زندگی سالم تری را انتخاب کنند.این تغییرات ممکن است موجب ایجاد بوی آمونیاک در ادرار باشد اما تنها دلیل آن نیست.

حقایقی در خصوص استشمام بوی آمونیاک از ادرار:

  • 1-ادرار عمدتا آب است و معمولا بوی کمی دارد.
  • 2-علل متعددی ممکن است سبب استشمام بوی آمونیاک از ادرار گردد.
  • 3-استشمام بوی آمونیاک از ادرار معمول و اغلب بی ضرر است.

علت های استشمام بوی آمونیاک از ادرار:

اغلب اوقات این واقعه زنگ خطر بالینی محسوب نمی شود اما زمانی که بوی آمونیاک استشمام می شود وجود یک مشکل در ترکیب ادارا را اعلام میدارد و شاید بهتر باشد از سلامتی فرد مطمئن شد. علل رایج استشمام بوی آمونیاک عبارتند از:

  • 1-بارداری:

    زنان باردار بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به UTI  هستند که منجر به افزایش میزان آمونیاک در ادرار می شود. گزارش تهیه شده توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیمای ها (CDC) ایالات متحده می گوید 8 درصد زنان باردار مبتلا به UTI هستند. UTI  می توانند عوارض جدی برای زنان باردار داشته باشند مثل زایمان زودرس،وزن کم نوزاد در هنگام تولد و عفونت های منتشر خون (Sepsis). از این رو زنان باردار باید در صورت استشمام بوی بد از ادرار خود خصوصا بوی شبیه آمونیاک موضوع را بلافاصله با پزشک خود در میان بگذارند.

    مصرف ویتامین ها دردوران بارداری نیز می تواند موجب ایجاد بوی آمونیاک در ادرار باشد ولی این بوی حاصل از مصرف ویتامین معمولا بعد از مدت کوتاهی از بین می رود.

    اگر استشمام بوی آمونیاک از ادرار با علائم دیگری مثل درد هنگام ادرار، تغییر رنگ ادرار ( کدر شدن )و یا موارد غیر عادی دیگری همراه نباشد دلیلی برای نگرانی وجود ندارد .اما در دوران بارداری با استشمام این بو حتما باید به پزشک مراجعه شود.

     

  • 2-یائسگی:

    یائسگی نیز می تواند خطر ابتلا به UTI  و ایجاد بوی آمونیاک را افزایش دهد که می تواند در اثر تغییرات هورمون استروژن و از دست دادن فلور واژن که باکتری های طبیعی و سالم در آنجا زندگی می کنند باشد و هر دوی اینها در استشمام بوی آمونیاک مؤثرند. احتمال دیگر ایجاد این بو در دوران یائسگی می تواند تغییر رژیم غذایی فرد با افزایش سن باشد.

     

  • 3-رژیم غذایی:

    یکی از عمده ترین دلایل ایجاد بوی آمونیاک در اکثر افراد رژیم غذایی آنهاست، مصرف برخی از غذاها، داروها و ویتامین ها می تواند تغییراتی در رنگ و بوی ادرار ایجاد کند.

    به طور مثال مصرف مارچوبه و ویتامین B6 در رژیم غذایی می تواند منجر به ایجاد بوی آمونیاک در ادرار شود. همچنین غذاهایی که پروتئین بالانی دارند با افزایش خواص اسیدی ادرار منجر به افزایش بوی آمونیاک می شوند.معمولا با تغییر رژیم غذایی و حذف برخی از مواد غذایی که سبب ایجاد بوی آمونیاک در ادرار می شود این بو از بین می رود و دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.

     

  • 4-سنگ کلیه یا سنگ مثانه:

    افرادی که کلیه سنگ ساز  و یا از سنگ مثانه می برند نیز ممکن است تجربه ی استشمام بوی آمونیاک از ادرار خود را داشته باشند. هنگامی که سنگ ها وارد مجاری اداری می شوند احتمال UTI  بالا رفته و می تواند منجر به استشمام بوی آمونیاک از ادرار شود.

     

  • 5-بیماری های کلیوی:

    در فردی که دارای بیماری کلیه است، مواد شیمیایی در ادرار جمع می شود و همین امر موجب ایجاد بوی آمونیاک می شود. اختلال در عملکرد کلیه باعث افزایش سطح باکتری و پروتئین در ادرار می شود و در این حالت استشمام بوی آمونیاک از ادرار زنگ خطر محسوب شده و حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

     

  • 6-بیماری های کبد:

کبد نیز مانند کلیه مسئول دفع مواد سمی از بدن و کمک به هضم غذاست. عفونت و بیماری های کبد می تواند سطح بالائی از آمونیاک در ادرار ایجاد کرده و موجب بوی شدیدی در ادرار شود. زمانی که کبد به صورت طبیعی فعالیت خود را انجام نمی دهد میزان آمونیک در خون و ادرار افزایش پیدا می کند و در صورت استشمام بوی آمونیاک در این حالت حتما باید بیماری توسط پزشک بررسی شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟

اگر استشمام بوی آمونیاک مداوم نبوده و به ندرت اتفاق بیافتد دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. اما اگر این علامت با درد، عفونت و تب همراه باشد مراجعه به پزشک الزامی است.

 

پزشک شما باید چه اطلاعاتی از بیماری شما  بداند ؟

  • چه مدت است شما بوی آمونیاک را در ادرار خود احساس کرده اید؟
  • اغلب چه زمانی بوی آمونیاک را احساس می کنید؟
  • آیا استشمام بوی آمونیاک از ادرار با علائم دیگری همچون خون در ادرار ،درد پشت (پایین و اطاف کمر)، تب، ادرار دردناک و احساس ادرار فوری همراه است؟

پزشک معالج احتمالا معاینه ی فیزیکی انجام داده و سپس درخواست انجام آزمایش خون و ادرار می کند.آزمایش ادرار معمولا برای تشخص باکتری های موجود در ادرار، بررسی وجود سنگ کلیه یا مثانه انجام می گیرد و آزمایش خون به تشخیص بهتر پزشک کمک می کند.پزشک ممکن است برای تشخص نارسایی های کلیه ،مثانه و کبد درخواست عکس رادیولوژی نیز بدهد.

 

درمان بر مبنای علت بیماری:

درمان بیماری با توجه به علت ایجاد آن تعیین می شود.

تغییر رژیم غذایی:

تغییراتی که در رژیم غذایی و سبک زندگی فرد به طور اساسی ایجاد می شود، می تواند به روند بهبود کمک کند.

کمبود آب:

مصرف روزانه 6 تا 8 لیوان آب می تواند احتمال کمبود آب را کاهش دهد. فردی که از ادرار تیره خود بوی آمونیاک را احساس می کند باید مقدار زیادی آب آشامیدنی استفاده کند تا مطمئن شود علت این بو کمبود آب مصرفی نیست. همچنین اجتناب از علل شایع کم آبی مانند تعرق زیاد و گرما نیز می تواند اثر مثبتی داشته باشد.

 

عدم مصرف غذاهای محرک:

افرادی که در وعده های غذایی خود از مواد غذایی محرک ( غذاهای پر ادویه و چرب) و یا از ویتامین و داروهای خاصی استفاده می کنند، با حذف این مواد غذایی می توانند اثر مثبتی در رفع بوی بد ادرار خود داشته باشند مگر اینکه خواص آن داروها و یا غذاها برای فرد مهمتر از بوی ادرار باشد و در عین حال احتمال عفونت هم وجود نداشته باشد.

 

بسته شدن مجاری ادرار:

اکثر مردم زمانی ادرار می کنند که مثانه آنها کاملا پر شده است. اما نگه داشتن ادرار در مثانه می تواند منجر به عفونت و بوی بد ادرار شود. عدم نگه داشتن ادرار به مدت طولانی موجب کاهش عفونت و درنتیجه رفع بوی بد ادرار می شود.

رعایت نظافت شخصی:

رعایت بهداشت شخصی در منطقه تناسلی زمانی که بوی آمونیاک از ادرار به مشام می رسد اثر حیاتی در این امر دارد. ضروری است اطمینان حاصل شود که این محدوده در طول استحمام پاکیزه و به طور کامل خشک شده است. ایده خوبی است که هنگام دفع ادرار ، مثانه ی خود را کاملا خالی کنید تا از چکیدن باقی مانده ادرار به لباس خود جلوگیری کنید. پاک کردن و ششتشوی بعد از ادار می تواند از ایجاد باکتری ها و عفونت های ادراری جلوگیری کند.

 

آنچه باید فراگرفته باشید:

از شایعترین علل ایجاد بوی بد ادرار ، رژیم غذایی، عفونت های مجاری ادرار UTI، مصرف کم آب و تغییرات هورمونی است. مساله ی مهمی این است که علت آن را پیدا کنید بخصوص اگر دلیل طبی و نیازمند درمان باشد. در اکثر موارد مصرف بیشتر آب، تغییر رژیم غذایی،کاهش مصرف برخی داروها و ویتامین ها و رعایت بهداشت مناسب می تواند تا حد زیادی بوی آمونیاک در ادرار را کنترل کند. اگر با تلاش برای رعایت این موارد  به نتیجه ی مثبتی دست نیافتید بوی بد ادرار می تواند یک نشانه برای بیماری باشد و می بایست در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرد.

 

برای مطالعه بیشتر در این خصوص به لینک زیر مراجعه کنید:

http://www.medicalnewstoday.com/articles/320903.php