سلول
های بنیادی اهداشده که ناسازگارند، می توانند بیماران بالغ مبتلا به سلول
های داسی شکل را درمان می کنند: پزشکان در حال مطالعه پروتکل جدید برای
پیوند هستند
منبع: دانشگاه ایلینویز شیکاگو
ترجمه: محبوبه محمدزکی، کارشناس مدیریت پژوهشی سازمان نظام پزشکی
نظارت و راهنمایی: دکتر حسن رودگری
پزشکان بیمارستان دانشگاه ایلینویز، با استفاده از سلول های بنیادی اهداکنندگان که پیش از این ناسازگار بودند و در قالب پروتکل درمانی جدید پیوند، هفت بیمار بالغ مبتلا به بیماری سلول داسی شکل (یک اختلال خونی ارثی که در جامعه سیاه‌پوستان شایع است) را درمان کردند.
با پروتکل جدید، بیماران مبتلا به بیماری سلول‌های داسی‌شکل تهاجمی می توانند سلول های بنیادی را از اعضای خانواده دریافت کنند، حتی در صورتی که تنها نیمی از نشانگرهای آنتی ژن های لکوسیت انسانی آنها (HLA) همخوانی داشته باشند. سابقا، اهدا کنندگان می‌بایست یکی از اعضای خانواده همرا با یک مجموعه کامل از تطبیق در نشانگرهای HLA و یا یک اهداکننده غیر خانوادگی اما کاملا سازگار باشند.
نشانگرهای HLA ، پروتئین روی سطح سلول‌ها هستند که به تنظیم سیستم ایمنی کمک می‌کنند. بدن انسان از این پروتئین‌ها برای شناسایی سلول‌های متعلق به بدن و سلول‌هایی که متعلق به بدن نیستند، استفاده می‌کنند. از آنجاکه نشانگرهای HLA از والدین به ارث برده می‌شوند، اعضای خانواده به احتمال زیاد دارای پروتئین‌های سازگار هستند. در پیوندها، سازگاری نشانگرهای HLA بین بیمار و اهدا کننده کمک می کند تا خطری را که منجر می‌شود بدن بیمار سلول‌های اهدا کننده را رد کند، محدود شود.
در حالی که پزشکان همیشه سعی می کنند یک اهدا کننده کاملا سازگار برای بیمارانی که نیاز به پیوند سلول های بنیادی دارند، پیدا کنند، تنها ۲۰ درصد از بیماران سلول های داسی شکل، دارای یک عضو خانواده با مجموعه ای کامل و سازگار از نشانگرهای HLA هستند.
دکتر دامیانو رندلی، استاد هماتولوژی و مدیر برنامه پیوند خون و مغز استخوان در دانشگاه ایلینویز شیکاگو می‌گوید: ما پیشرفت های بزرگی را برای درمان بیماری سلول های داسی شکل با پیوند سلول های بنیادی داشته‌ایم اما حقیقت ناخوشایند این است که اکثر این بیماران تا به حال نتوانستند از این درمان بهره ببرند چراکه تطبیق کاملی از اهداکنندگان HLA سازگار در اعضای خانواده وجود ندارد.
رندلی و تیم او بزرگترین برنامه سلول‌های داسی شکل را در منطقه شیکاگو اجرا کردند و برای استفاده از پیوند سلول‌های بنیادی با سازگاری کامل با شیمی‌درمانی حدود ۶ سال پیش پیشقدم شدند.
در حال حاضر، با اجازه دادن به اهداکنندگان «نیمه سازگار»، پروتکل درمان جدید، که تنها از یک دوز کوچک شیمی‌درمانی استفاده می کند، تعداد اهداکنندگان بالقوه را برای هر بیمار به‌طور قابل توجهی افزایش می دهد.
پزشکان ۵۰ بیمار بالغ با سلول داسی شکل را به عنوان داوطلب دریافت پیوند سلول های بنیادی نیمه سازگار بین ژانویه ۲۰۱۴ تا مارچ ۲۰۱۷ انتخاب کردند. در این دوره ده بیمار پیوند را دریافت کردند. پس از دو پیوند ناموفق، پزشکان پروتکل درمان جدید را اتخاذ کردند، که شامل اصلاحاتی در فرآیندها بود که ابتدا در دانشگاه جان هاپکینز معرفی و تکمیل شد.
رندلی می‌گوید: ما پروتکل پیوند را با افزایش دوز تشعشع مورد استفاده قبل از پیوند و با تزریق سلول‌های بنیادی خون محیطی و فاکتورهای محرک رشد به سلول‌های مغز استخوان، اصلاح کرده‌ایم. این دو اصلاح باعث شد که بدن بیمار بتواند سلول های اهدا کننده سالم را بپذیرد.
از ۸ بیمار که تحت پیوند با پروتکل تجدید نظرشده قرار گرفتند، یک بیمار مبتلا به graft-versus-host مزمن پس از پیوند به دلایل ناشناخته فوت نمود. هفت بیمار دیگر زنده هستند و ۹۵ درصد یا بیشتر با تزریق پایدار (پذیرش سلول های اهدا کننده) با بهبود کار خون حداقل ۱۲ ماه پس از پیوند نگهداری می شوند.
رندلی می‌گوید: این بیماران از بیماری سلول‌های داسی شکل محافظت می‌شوند.
او ادامه می‌دهد: پیام این مطالعه دوگانه است. اولا این پروتکل پیوند ممکن است بیمارانی را که دارای بیماری پیشرفته سلول‌های داسی شکل هستند را درمان کند. دوم اینکه، علیرغم افزایش ایمنی پروتکل‌های پیوند و سازگاری جدید اهداکنندگان نیمه هماهنگ HLA، بسیاری از بیماران سلول های داسی شکل هنوز با موانعی برای درمان مواجه می شوند (از بیماران تحت بررسی ما، تنها ۲۰ درصد تحت پیوند قرار گرفتند)
برای مطالعه بیشتر در این خصوص به لینک زیر مراجعه فرمایید:
https://www.sciencedaily.com/releases/2018/04/180425093843.htm
