افسردگی صبحگاهی

افسردگی صبحگاهی

نویسنده: Rashel Nall,RN,BSN,CCRN

ترجمه: مینا اخوان، کارشناس مدیریت پژوهشی سازمان نظام پزشکی

نظارت و راهنمایی: دکتر حسن رودگری

 

در این مقاله به بررسی علائم،علل، نحوه تشخیص، رفتار ،مقابله و نتیجه ی افسردگی حین بیداری از خواب می پردازیم.

در ابتدا باید بدانیم انواع مختلفی از افسردگی وجود دارد و بعضی از تغییراتی که در طی روز رخ می دهند می توانند موجب افزایش علائم افسردگی در سایر زمان های روز باشند.

افسردگی می تواند با نشانه هایی مانند احساس غم،بی قراری و نا امیدی همراه باشد که معمولاً این علائم در صبح ها شدید تر بوده و به اصطلاح رایج افسردگی صبح گاهی نامیده می شود. اصطلاح روزانه از این بابت مورد استفاده قرار می‌گیرد که عموماً این حالات ممکن است  یکبار در طول روز و در زمان های مختلف هنگام صبح، عصر یا شب اتفاق بیافتد.

علائم مربوط به افسردگی صبحگاهی

 فرد مبتلا به افسردگی صبحگاهی اغلب علائم تشخیصی اختلال افسردگی عمده را در خود دارد که این علائم عموماً در صبح ها بیشتر نمود پیدا می کند و ممکن است با گذشت چند روز از بین برود و یا فرد احساس افسردگی کمتری در ادامه روز  داشته باشد. پزشکان این نوع افسردگی را با توجه به معیارهای فهرست شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی نسخه پنجم(DSM-5) قرار داده اند. برای اینکه بدانیم فردی مبتلا به افسردگی هست یا خیر باید 5 مورد یا بیشتر از علائمی که ذکر می‌شود را برای دو هفته یا بیشتر تجربه کند. یکی از جنبه های تعیین کننده وضعیت خلق و خوی فرد افسرده از دست رفتن علاقه به انجام فعالیت هایی است که قبلا از آنها لذت می برده و سایر علائم تشخیصی لازم عبارتند از :

• - داشتن حالت افسردگی در تمام روز و تقریباً کل روزهای هفته، هرچند ممکن است این علائم در زمانهای خاص با شدت بیشتری بروز کنند
• - قطع تمام فعالیت هایی که فرد قبل از بروز افسردگی به آن مشغول بوده و لذت نبردن از آنها
• - کاهش قابل توجه وزن و یا بی اشتهایی
• - بی خوابی و پرخوابی
• - عدم ثبات خلق و خو در بیشتر روزهای هفته
• - خستگی و نداشتن انرژی در بیشتر روزهای هفته
• - احساس گناه یا بی ارزش بودن
• - عدم تمرکز ، نداشتن قدرت تفکر یا تصمیم گیری
• - تفکر مکرر در مورد خودکشی، مرگ و یا آسیب رساندن به خود.

  - این علائم در افرادی که مبتلا به افسردگی صبحگاهی هستند به شکل زیر بروز می کند:

• - سخت بیدار شدن از خواب
• - داشتن مشکل فیزیکی هنگام بیرون آمدن از رختخواب
• - تمایل بیش از حد به خواب
• - دشواری در جمع کردن افکار هنگام صبح
• - دشواری در انجام وظایف روزانه صبحگاهی مثل لباس پوشیدن و مسواک زدن دندان ها و ...

  - این علائم در افراد مبتلا به افسرادگی صبحگاهی معمولا با پیشرفت روز کاهش پیدا کرده یا ناپدید می شوند.

   

  علل بروز افسردگی صبحگاهی :

  پزشکان هنوز دلیل قطعی برای بروز افسردگی صبحگاهی پیدا نکرده اند اما برخی از علائم هستند که می توانند به یافتن علت این مشکل کمک کنند. از آنجایی که افسردگی صبحگاهی هم زمان با بیدار شدن از خواب اتفاق می افتد، پزشکان معمولاً آن را به اختلالات ریتم روز گذشته فرد مرتبط می دانند. ریتم شبانه روزی بدن فرآیندی است که سیگنال های خواب و بیداری فرد را مشخص می کند.تغییرات هورمونی که در طول روز اتفاق می افتند می توانند ریتم شبانه روزی بدن را تحت تاثیر دهند. یکی از این هورمون ها ملاتونین است که ترشح آن می تواند فرد را خواب آلوده کند.

  در حالی که افرادی که به صورت بالقوه علائم تشخیص افسردگی را در خود ندارند اغلب تغییر خلق و خوی خود را در طول روز تجربه می کنند و این طور به نظر می رسد که در افرادی که افسردگی صبحگاهی دارند این علائم عموماً اکثر روزها یا هر روز با شدت کم یا زیاد خود را نشان می دهند. برخی تحقیقات نشان می دهد که عدم تعادل ساعت فیزیولوژی بدن ، مقدار خواب و در معرض نور قرار گرفتن می تواند منجر به بروز افسردگی در افراد شود.غیر از تغییرات در ریتم طبیعی بدن چندین عامل دیگر نیز می توانند منجر به بروز اختلال افسردگی در فرد باشند که در ذیل به برخی از آنها اشاره می کنیم:

• سابقه ی افسردگی در خانواده
• اعتیاد به مواد مخدریا الکل در گذشته و حال
• مشکلات پزشکی نیز مانند اختلالات خواب،دردهای مزمن،اضطراب، بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD) نیز می تواند خلق و خوی فرد را تغییر دهد
• بروز تغییرات در شرایط زندگی و خانوادگی مثل طلاق یا آسیب های ناشی از دست دادن عزیزان
• آسیب های جسمانی

راه های تشخیص افسردگی صبحگاهی :

برای تشخیص افسردگی پزشکان شروع به بررسی علائم مربوط به آن می کنند و هرگونه تغییرات خلقی روزانه ی فرد را مورد بررسی قرار می دهند. همچنین آنها ممکن است برای تشخیص بهتر، از فرد مورد نظر سوالاتی در خصوص تغییرات ایجاد شده در خلق و خو، الگوی خواب،کاهش وزن و میزان اشتهای او داشته باشند و با بررسی این علائم در بلند مدت (کاهش یا افزایش این علائم) به بهبود بیمار کمک کنند. همچنین پزشک سعی می کند سایر عوامل احتمالی را نیز که علائم یکسان ایجاد می کنند از چرخه ی بررسی خود کنار بگذارد. به طور مثال یکی از این موارد کم کاری تیروئید است.

مصرفی برخی از داروها می تواند علائمی مانند افسردگی به همراه داشته باشند به همین دلیل پزشک از بیمار خود سوال می کند که چه داروهایی را مصرف کرده است، تا بداند داروهایی که موجب اختلالات خلقی می شوند در این لیست قرار دارند یا خیر.

نحوه درمان افسردگی صبحگاهی :   

هرگونه فکر در مورد خودکشی یا آسیب رساندن به خود باید به صورت اورژانسی مورد بررسی قرار بگیرد. یک پزشک می‌تواند به ارائه خدمات و مراقبت های فوری و مداوم کمک کند.  

راه های زیادی برای درمان افسردگی وجود دارد که می توان به چند مورد آنها اشاره کرد:

• روان درمانی :

  این روش به فرد یاد می دهد که الگوهای نفکر منفی و مثبت را بشناسد. همچنین درمان های گروهی یا خانوادگی می تواند به فرد کمک کند تا روابط اجتماعی خود را تقویت کند.

• داروها:

  داروهای ضد افسردگی ،تثبیت کننده خلق و خو و آنتی سایکوتیک ها می توانند به درمان فرد کمک کند .اما این روش درمان مستلزم صرف زمان و آزمون و خطا جهت پیدا کردن داروی مناسب است .

• ورزش:

  ورزش منظم به خصوص در خارج از خانه می تواند به رفع علائم افسردگی خفیف تا متوسط کمک کند. ورزش علی الخصوص برای افرادی که افسردگی صبحگاهی دارند مفید بوده و می تواند بی خوابی را کنترل کرده و نور طبیعی بدن را تنظیم کند.  

   

• درمان از طریق تحریک های مغزی:

  اگر درمان های اولیه مؤثر نبود، از تحریک مغزی استفاده می کنند،مثل درمان با الکتروشوک و تحریک مغناطیسی مغز که ممکن است علائم افسردگی شدید را کاهش دهند.

  برخی از افراد نیز درمان های جدیدی را جایگزین می کنند. روش هایی مثل استفاده از طب سوزنی،مدیتیشن ، یوگا و ...در عین حال که این روش ها می توانند کمک شایانی به بهبود علائم افسردگی در طول زمان داشته باشد اما نباید به عنوان جایگزین درمان های پزشکی در افسردگی های شدید شوند.

  پیشگیری :

  در حالی که فرد از درمان های طبی برای بهبود خود بهره مند می شود، ممکن است علاقه مند باشد  در مورد عادت ها و رفتارهایی که می توانند از افسردگی پیشگیری کنند چیزهایی بداند، در این جا می توانیم به برخی از این موارد اشاره کنیم :

• بهبود کیفیت خواب فرد:

  برای افزایش کیفیت خواب بهتر است اتاق خواب را تاریک و دمای آن را خنک نگه داشت. و وسائلی که موجب حواس پرتی فرد می شود از اتاق خارج کرد، مانند تلفن همراه،کامپیوتر، تلوزیون و ...

• آماده شدن از شب قبل برای شروع کار در صبح روز بعد:

  آماده کردن لباس و وسایل مربوط به کار یا مدرسه، گذاشتن قرار برای صرف ناهار دسته جمعی و ... می تواند انگیزه ی خوبی برای فردی که  تمایل و انرژی کمی برای شروع صبح و بیدار شدن از خواب دارد باشد.

• استراحت به اندازه کافی:

  خواب کافی و بیدار شدن در زمان مناسب می تواند علائم افسردگی را بهبود ببخشد. عموماً زمان کافی برای خواب 8 ساعت در نظر گرفته می شود.

• در نظر گرفتن زمان اضافه قبل از شروع کار:

تنظیم وقت و بیدار شدن قبل از شروع کار و داشتن فرصت کافی برای آماده شدن می تواند منجر به کاهش استرس و فشارهای روحی شود در هنگام صبح گردد. نور می تواند هنگام صبح و وقت بیدار شدن از خواب با بدن انسان ارتباط برقرار کند. کنار کشیدن پرده ها و یا استفاده از نور آفتاب در طول روز می تواند به افزایش سطح هوشیاری و بیدار شدن بدن از خواب کمک کند. پزشک یا درمانگر می تواند توصیه های فردی را بر اساس علائم و نیازهای فرد انجام دهد.

چشم انداز :

براساس تحقیقات انجام شده افسردگی صبحگاهی شکل معمول از افسردگی روزانه بوده و فرد مبتلا به افسردگی روزانه می تواند برای بهبود از درمان های پزشکی و حمایت های موجود استفاده نماید.